vleugelskeletten

Vleugelskeletten is een term die wordt gebruikt om de skeletstructuur te beschrijven die vleugels ondersteunt bij vliegende dieren. Het begrip kan verwijzen naar de verschillende vormen van vleugels in vogels, vleermuizen, pterosauriërs en insecten, waarbij de onderliggende botstructuur sterk per groep verschilt. In algemene zin fungeren vleugelskeletten als het raamwerk waaraan spieren, pezen en vliegbewegingen zijn gekoppeld.

Bij vogels bestaan de vleugels voornamelijk uit de voorste ledematen: de humerus, radius en ulna, met een gefuseerde carpometacarpus als integraal onderdeel van de vleugelbasis. Een kenmerkende aanpassing is de vergroting en afslijping van botten die zorgen voor stijfheid en kracht, evenals de alula voor controle tijdens de vlucht. De vleugels dragen de vliegarmen en de borstkast verleent de nodige motorische kracht, terwijl het sternum vaak een kiel heeft ter aanhechting van de krachtige vliegspieren.

Vleermuizen hebben een vleugelskelet waarin de lange vingers een uitgestrekt skelet vormen dat een dunne, rekbare membraan ondersteunt. De overige botten van de voorarm en hand zijn zodanig verlengd en gerangschikt dat de vleugel een grote spanwijdte en wendbaarheid mogelijk maakt, terwijl de rest van het skelet functioneert als gerichte massaproductie en ondersteuning.

In pterosauriërs, een uitgestorven groep reptielen, werd de vleugel gedragen door een extreem lang uitgerekte vierde vinger, met andere botten die het vleugeloppervlak en de stabiliteit verzorgen.

Bij insecten bestaat het vleugelmodel uit membraaneuze vleugels die worden ondersteund door een reeks sclerieten en aders in het exoskelet. Deze vliegwingsstructuren hebben geen interne botten zoals bij gewervelde dieren, maar een complexe venatie en cuticulair skelet.

Samengevat verschilt het vleugelskelet per groep: endoskeletische botten bij vogels, vleermuizen en pterosauriërs versus exoskelet-ondersteuning bij insecten.