spheroidiseerd

Sferoidisatie, in het Nederlands ook wel spheroidiseren genoemd, is een warmtebehandeling in de metallurgie waarbij cementiet (Fe3C) in staal wordt omgezet in bolvormige deeltjes die verspreid voorkomen in een ferrietrijke matrix. Het doel is de bewerkbaarheid en ductiliteit te verhogen zonder een grote toename van de hardheid.

Tijdens de behandeling worden staalsoorten meestal langdurig verwarmd tot temperaturen onder of nabij het Ac1-punt. Deze thermische prikkels laten cementietdeeltjes migreren en samenklonteren tot sferoïde korreltjes. Het resulterende microstuctuur kenmerkt zich door veelal kleine, bolvormige cementietpartikels in een zacht ferrietkader, wat de mechanische eigenschappen verandert. Er bestaan varianten zoals volledige en gedeeltelijke sferoidisatie, waarbij de mate van cementietvorming afneemt of toeneemt naargelang de toepassingsvoorwaarden.

Toepassingen: sferoidisatie wordt toegepast bij hoog-koolstofstaal en staalkomponenten die getrokken of geperst moeten worden, zoals draad en veren, om de bewerkbaarheid te verbeteren. Het dient ook als tussenstap bij de fabricage van staal die later verder wordt gehard, omdat de sferoïde cementiet de procesbaarheid vergroot.

Effecten: de hardheid en treksterkte nemen af of blijven laag vergeleken met martensit- of pearlite-staalsoorten, maar de ductiliteit, rek en machinability nemen toe. Nadeel is dat de behandelingsduur lang en energievraagzaam is; niet alle toepassingen vereisen maximale sterkte.

Zie ook: cementiet, ferriet, pearlite, annealing, machinability.