seçimler

Seçimler, vatandaşların oylarıyla temsilcilerini veya karar organlarını belirlemek amacıyla düzenlenen siyasi süreçlerdir. Demokratik sistemlerde seçimler, egemenliğin halka ait olması ilkesinin uygulanmasını sağlar ve çoğu ülkede belirli kurallara tabidir. Seçimler genel olarak ulusal düzeyde yapılanlar (parlamenter veya cumhurbaşkanlığı seçimleri), il veya belediye gibi yerel düzeyde olanlar ve referandumlar şeklinde sınıflandırılabilir.

Temel kavramlar arasında oy haklarının evrenselliği ve eşitliği, gizli oy, serbest ve adil yarış, bağımsız bir seçim otoritesi ile tarafsız medya ve sivil toplumun katılımı yer alır. Seçim sürecinin güvenilirliği için kayıtlı seçmenler, adaylık süreçleri, siyasi partilerin ve bağımsız adayların yarışması, kampanya dönemi, oy verme ve oy sayımının saydam biçimde gerçekleştirilmesi gerekir.

Süreç genellikle şu aşamaları içerir: adaylık ve liste çalışmalarının tamamlanması; seçmen kaydı ve bilgilendirme; kampanya dönemi ve seçmen eğiliminin özgür ifade edilmesi; oy verme (genelde sandık başında) ve oy sayımının yapılması; sonuçların ilanı ve gerektiğinde itiraz mekanizmalarının işletilmesi; ayrıca seçim sonrası denetim ve raporlama süreçleri bulunur.

Oy verme sistemleri ülkeden ülkeye değişir. Çoğunlukçu (tek turlu) sistemler, nispi temsil veya karma (karma temsil) gibi modeller uygulanabilir; her model farklı temsil ve çoğunluk sonuçları doğurabilir. Uluslararası standartlar, seçimlerin barışçıl ve adil bir şekilde yürütülmesini hedefler ve bağımsız gözlemciliği önerir.