rubriceren

Rubriceren is het praktijk om rubrieken en aanwijzingen in een tekst toe te voegen door ze in een afwijkende kleur op te maken, meestal rood. De term komt van het Latijnse rubricare, 'in het rood schrijven', en van rubrica, 'rode markering'. Rubriceren diende om lezers snel richting te geven, liturgische instructies te markeren en structuur aan te geven in een tekst.

Historisch gezien werd rubriceren vooral toegepast in middeleeuwse handschriften en geïllustreerde boeken. Koppen, rubrieken en instructies werden met rode inkt aangebracht door kopiisten en miniaturisten. De rubrieken maakten onderscheid tussen tekstgedeelten, zoals liturgische aanwijzingen, preken of hoofdstuktitels, en hielpen bij de lezing en uitvoering van de tekst.

Materialen en techniek: traditionele rubricatiek maakte gebruik van rode pigmenten zoals minium (loodrode pigmenten), vermiljoen of koraal. Later werd ook rode inkt gebruikt. Rubrice konden aan het begin van regels, bij hoofdstuktitels of als marginparagraaf voorkomen, en soms werd de eerste letter van een sectie ook in een opvallende kleur gezet.

Moderne gebruik: in hedendaagse publicaties is rubriceren minder wijd verbreid, maar de term leeft in liturgische boeken en in handschrift- of archiefonderzoek. In redacties en digitale omgevingen verwijst rubriceren naar het toepassen van koppen, aanwijzingen en andere typografische markeringen die structuur en duidelijkheid bieden.

Zie ook: rubric, rubrication.