przeznaczeniem

Przeznaczeniem to instrumentalna forma rzeczownika przeznaczenie, używana w języku polskim w dwóch głównych znaczeniach: losu, przeznaczenia (destiny) oraz przeznaczonego celu lub funkcji przedmiotów i planów (intended use).

Etymologia wskazuje, że przeznaczenie wywodzi się od czasownika przeznaczać, oznaczającego wyznaczanie z góry, zlepionego z przedrostkiem prze- i rdzeniem znaczyć (znaczać, oznaczać). Rzeczownik uzyskał zakończenie -enie, tworzące formy czynności lub stanu, a następnie zaczął być używany także w sensie „los przypisany z góry”.

Użycie i znaczenia:

- w sensie metafizycznym lub literackim: przeznaczenie jako to, co zostało nam przeznaczone, czyli nieunikniony bieg zdarzeń. Przykład: To jest moje przeznaczenie.

- w sensie praktycznym lub technicznym: oznacza celowe przeznaczenie lub dedykację produktu, zasobów czy planu. Przykład: produkt z przeznaczeniem na eksport; Roślina została uprawiana z przeznaczeniem na rynek międzynarodowy.

- konstrukcje z przegłosami: z przeznaczeniem na…, dla przeznaczenia…, być moim przeznaczeniem (komplement do bycia).

Forma przeznaczeniem występuje najczęściej po przyimkach wymagających przypadków narzędnikowych, na przykład po z: z przeznaczeniem na eksport. W innych kontekstach może być częścią predykatu z czasownikiem „być”: To było moim przeznaczeniem.

Podsumowanie: przeznaczenie (i jego instrumentalna forma przeznaczeniem) to wieloznaczny termin, który w języku codziennym łączy koncepcje losu i celowego wykorzystania rzeczy.