wieloznaczny

Wieloznaczny is a Polish adjective used to describe words or expressions that have more than one meaning. In linguistics, this property is referred to as wieloznaczność. The term is closely related to polysemy, where a single lexical item bears related senses, and to homonymy, where forms are identical but meanings originate independently. In everyday language, wieloznaczność is a common phenomenon that appears in dictionaries, language pedagogy, and natural language processing.

Etymologia: the word comes from the elements wielo- meaning many and znacny meaning meaningful or point to meaning, literally conveying “many meanings.”

W kontekście nauki o języku wyróżnia się trzy powiązane pojęcia: wieloznaczność leksykalna (polysemy), kiedy różne znaczenia są semantycznie powiązane; oraz homonimia, gdy ta sama forma ma znaczenia niezależne etymologicznie. W praktyce granica między tymi pojęciami bywa płynna i zależy od kryteriów analitycznych, takich jak stopień powiązania semantycznego między znaczeniami.

Przykłady powszechnych wyrazów wieloznacznych w języku polskim:

- zamek: forteca; mechanizm zamykający; zamek błyskawiczny (zipper) w odzieży.

- pokój: pomieszczenie; stan pokoju, ciszy i spokoju.

- klucz: przedmiot otwierający drzwi; klucz do szyfru; klucz muzyczny (clef) wyznaczający wysokość dźwięków.

Zastosowania: rozpoznanie wieloznaczności jest kluczowe w leksykografii, tłumaczeniach maszynowych i przetwarzaniu języka naturalnego, gdzie kontekst służy do rozstrzygania, które znaczenie ma dane słowo w danej sytuacji.

Zobacz również: semantyka, leksykografia, homonimia.