przeciwny

Przeciwny to polski przymiotnik oznaczający „położony po przeciwnej stronie” lub „sprzeczny, przeciwstawny”. Używany zarówno w sensie dosłownym, jak i przenośnym. W odniesieniu do kierunków lub stron nazywa coś, co leży lub działa po przeciwnej stronie od czegoś innego, na przykład: kierunek przeciwny do ruchu wskazówek zegara. W sensie figuratywnym opisuje postawę, pogląd lub właściwość będącą opozycją wobec innego.

W praktyce przymiotnik ten występuje w konstrukcjach typu „stan przeciwny”, „pogląd przeciwny”, „stosunek przeciwny” i podobnych. Odróżnia się od słowa „sprzeczny” tym, że często podkreśla bezpośrednią opozycję wobec konkretnego punktu widzenia lub sytuacji, a nie jedynie wewnętrzne zaprzeczenie faktów. Często występuje razem z rzeczownikami oznaczającymi stronę, kierunek, czy stanowisko, wobec których podkreśla się ich wzajemną niezgodność.

Etymologicznie przymiotnik pochodzi od przyimka „przeciw” z dodatkiem sufiksu -ny, podobnie jak inne przymiotniki opisujące przeciwność. Odmienia się jak inne przymiotniki zakończone na -ny, dostosowując do rodzajów i przypadków rzeczownika, z którym się łączy. W formie rzeczownika używa się czasem także rzeczownika „przeciwnik” na określenie osoby lub grupy stojącej w opozycji, a przysłówek „przeciwnie” oznacza „na odwrót, odwrotnie”.

Przykłady: „Jestem przeciwny temu pomysłowi.” „Kierunek przeciwny do ruchu wskazówek zegara.” „Stan przeciwny do oczekiwań okazał się rzadki.” Synonimy to sprzeczny, przeciwstawny; przeciwieństwa mogą zależeć od kontekstu.