prefiguratie

Prefiguratie, of prefiguratieve politiek, is een concept uit de politieke theorie en sociale bewegingen. Het beschrijft het streven om de toekomstige, gewenste samenleving en sociale relaties reeds in het heden zichtbaar te maken en te realiseren in de manier van organiseren, handelen en samenwerken. Doel is niet alleen het winnen van steun voor hervormingen, maar het tonen van de mogelijkheid van een andere manier van samenleven.

Kenmerken zijn onder meer horizontale besluitvorming, directe participatie, wederzijdse bijstand, solidariteit en het in praktijk brengen van gelijkwaardige verhoudingen. Praktische uitingen zijn onder meer worker coöperaties, buurt- en gemeenschapsgroepen die zonder hiërarchie werken, gemeenschappelijk beheer van middelen en alternatieve economische initiatieven. Door deze praktijken te laten zien, hopen activisten het publiek en de macht te overtuigen dat een andere samenleving mogelijk is.

Historisch gezien komt het voor in anarchistische tradities en in de New Left. Voorbeelden die vaak worden genoemd zijn de Zapatista autonome regio's in Chiapas en diverse Occupy-initiatieven, die directe democratie en gezamenlijke zorgpraktijken probeerden. In het dagelijks leven kan prefiguratie ook tot uiting komen in buurt- en werkgroepsstructuren die zonder hiërarchie opereren.

Kritiek: sommigen zien prefiguratie als te idealistisch, onpraktisch of ontoereikend voor grootschalige maatschappelijke veranderingen. Anderen beargumenteren dat een combinatie van prefiguratieve praktijken en hervormingen in bestaande instellingen nodig is om bredere transities te bewerkstelligen.