poznawczobehawioralne

Poznawczo-behawioralne (czasem zapisywane jako poznawczo-behawioralne) odnosi się do zintegrowanego nurtu w psychologii i psychoterapii, który łączy procesy poznawcze z mechanizmami zachowania. Uznaje wzajemny wpływ myśli, emocji i zachowań, a jego praktyka łączy analitykę poznawczą — identyfikowanie i modyfikowanie niekorzystnych przekonań — z technikami behawioralnymi, takimi jak planowanie działań czy ekspozycja. Rozwinęło się w terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i jest szeroko stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych oraz w edukacji zdrowotnej.

Główne założenia: myśli wpływają na emocje i zachowania; nieadaptacyjne myśli utrzymują problemy. Techniki obejmują identyfikację i rewizję myśli, prowadzenie dzienników myśli oraz testowanie przekonań przez eksperymenty; techniki behawioralne to aktywacja, planowanie działań, ekspozycja i trening umiejętności. W praktyce łączy się te elementy z relaksacją i radzeniem sobie.

Zastosowania obejmują zaburzenia lękowe, depresję, OCD, PTSD, fobie, zaburzenia snu i problemy somatyczne. CBT jest często rekomendowana jako pierwsza linia leczenia w wytycznych klinicznych i może być skuteczna samodzielnie lub w połączeniu z lekami. Jest adaptowalna do różnych grup wiekowych, a rozwój obejmuje formy online i programy samopomocowe.

Historia: korzenie w pracach Aarona Becka i Alberta Elliotta, rozwijane od lat 60. XX wieku. Od tego czasu CBT została rozbudowana o techniki mindfulness, ACT oraz terapie transdiagnostyczne. W ostatnich latach rośnie zastosowanie CBT online, co zwiększa dostępność terapii i interwencji prewencyjnych.