periodisatie

Periodisatie is een systematische aanpak voor het plannen van trainingsarbeid over langere perioden met als doel prestaties te verbeteren door afwisseling van perioden met hoge en lage belasting. Het idee is om belasting, herstel en adaptatie zodanig op elkaar af te stemmen dat optimale prestaties piekmomenten mogelijk zijn. Het concept werd in de tweede helft van de twintigste eeuw ontwikkeld in de sportwetenschap, met name in de Sovjet-Unie, en is sindsdien wereldwijd toegepast in diverse sporten.

De structuur kent doorgaans drie lagen: macrocyclus (een seizoen of jaar), mesocyclus (meerdere weken tot enkele maanden) en microcyclus (ongeveer een week). Binnen elke cyclus worden trainingsbelasting, rust en herstel stap voor stap geprogrammeerd, zodat op specifieke momenten capaciteiten zoals kracht, uithoudingsvermogen of snelheid kunnen toenemen. Een typische periode kent een voorbereidende fase, een opbouwfase en een piek- of taperfase kort voor een doelwedstrijd; daarna volgt een overgangs- of rustperiode.

Er zijn verschillende vormen van periodisering. Lineaire periodisering bouwt geleidelijk de belasting op; golfvormige of undulerende periodisering varieert belasting vaker binnen korte perioden; block periodisering richt zich op opeenvolgende blokken met een specifieke trainingsfocus. De keuze hangt af van sport, doel, beginconditie en individuele respons. Succesvolle toepassing vereist monitoring, individualisatie en periodiek herzien van de planning.