opdringen

Opdringen is een Nederlands werkwoord met de kernbetekenis dat iemand zijn wil, ideeën of regels oplegt aan een ander, vaak zonder diens instemming. Het kan verwijzen naar mentale invloed, zoals het proberen te beïnvloeden van iemands opvattingen of gedrag, maar ook naar een fysieke of operationele aanslag op iemands ruimte of tijd.

Het werkwoord is transitie met het doelwoord meestal in de constructie iemand iets opdringen aan iemand anders. Voorbeelden: de regering probeert strengere normen op te leggen en probeert deze normen op de bevolking op te dringen; een gesprekspartner kan zijn mening op de anderen opdringen. Daarnaast kan zich opdringen ook betekenen dat iemand zich ongevraagd en abrupt in iemands privéleven of aandacht mengt: iemand dringt zich op aan de gastvrouw tijdens een bijeenkomst.

Opdringen heeft een negatieve bijklank en staat doorgaans in contrast met betrokkenheid, overleg en afstand. Nabije synoniemen zijn opleggen, dwingen en forceren, terwijl opdringen vaak minder formeel of juridisch geladen is maar nog altijd als ongewenst kan worden ervaren. Het onderscheid met opleggen ligt vooral in de nuance; opleggen is vaak officieel of institutioneel, terwijl opdringen meer ingrepen in sociale of persoonlijke verhoudingen kan betreffen.

Etymologisch is opdringen samengesteld uit op- (richting/op) en drukken (druk=uitoefenen van druk). Het woord verschijnt in klassieke en moderne gebruiksvormen en komt voor in zowel formele teksten als alledaagse taal.