Home

onderwerpconstruct

Onderwerpconstruct is een term uit de taalkunde die verwijst naar syntactische patronen waarin het onderwerp van de zin een prominente rol krijgt in zowel de structuur als de interpretatie. In dit type constructie wordt het onderwerp vaak extra belicht om nadruk, thema of focus over te brengen. De term wordt gebruikt in discussies over focus, topicalisatie en verwante pragmatische functies.

Veelvoorkomende realisaties van een onderwerpconstruct zijn onder meer cleft-constructies en onderwerp-centrische (relatieve) zinnen. Een voorbeeld van

Het begrip wordt vooral bestudeerd in talen waarin onderwerp en onderwerpgerelateerde nadruk expliciet kunnen worden gemarkeerd

een
cleft-construct
is:
Het
is
de
hond
die
de
man
bijt.
Hiermee
wordt
het
onderwerp
expliciet
en
gemarkeerd
als
het
hoofdonderwerp
van
de
handeling.
Een
tweede
realisatie
is
een
onderwerprijke
relatieve
zin,
zoals
De
hond
die
de
man
bijt,
is
agressief,
waarbij
het
onderwerp
extra
syntactische
aandacht
krijgt
binnen
een
langere
structuur.
door
woordvolgorde
of
intonatie.
Hoewel
de
term
voornamelijk
in
de
Nederlandse
taalkunde
voorkomt,
bestaan
soortgelijke
noties
in
andere
talen
onder
benamingen
zoals
subject
focus
constructions
of
subject-prominent
constructions.
Het
onderwerpconstruct
biedt
een
kader
om
te
beschrijven
hoe
de
koppeling
tussen
onderwerp
en
predikaat
pragmatisch
wordt
vormgegeven
zonder
de
basisbetekenis
van
de
zin
te
verliezen.
Het
veld
onderzoekt
continu
variatie
tussen
talen
en
dialecten
wat
betreft
manieren
om
onderwerpen
te
markeren
of
te
benadrukken.