onbekwaamverklaring

Een onbekwaamverklaring is een juridische verklaring door een bevoegde rechter dat een volwassene niet langer in staat is om zelfstandig zijn of haar persoonlijke verzorging en/of financiële beslissingen te nemen. Het doel is de betrokkene te beschermen en diens belangen te waarborgen door toezicht of beheer van diens zaken te regelen.

De procedure begint meestal met een verzoek van familie, een curator, een bewindvoerder of een zorginstelling. Daarbij wordt vaak een medische of psychologische beoordeling gevraagd om het vermogen tot handelen vast te stellen. De rechtbank bepaalt of en in welke mate onbekwaamheid bestaat en wijst zo nodig een toezichthouder aan, zoals een curator, bewindvoerder of mentor, met een omschrijving van de te verrichten taken en de duur daarvan. Een onbekwaamverklaring kan tijdelijk of blijvend zijn en kan, afhankelijk van de omstandigheden, worden herzien of beëindigd.

De gevolgen betreffen meestal dat de betrokkene voor bepaalde handelingen toestemming of bijstand nodig heeft van de aangewezen zorgverlener of vertegenwoordiger. Hierdoor kan de handelingsvrijheid op financiële en/of persoonlijke gebied beperkt worden. De betrokkene behoudt wel rechten die niet onder toezicht staan en kan in sommige gevallen bezwaar maken tegen de maatregel. Rechten en procedures kunnen worden herzien bij verandering in situatie; periodieke evaluaties zijn mogelijk.

Alternatieven bestaan vaak uit bewindvoering voor financiële zaken of mentorschap voor ondersteuning bij besluiten, soms in combinatie met beperkte curatele. Een onbekwaamverklaring dient altijd het belang van de betrokkene en diens veiligheid en welzijn als uitgangspunt.