niacyna

Niacyna, znana także jako witamina B3, to woda rozpuszczalna witamina występująca w dwóch głównych formach: kwas nikotynowy (niacyna) i nikotynamid. Obie formy funkcjonują w organizmie jako składowe koenzymów NAD+ (i NADP+) niezbędnych do wielu reakcji metabolicznych.

Funkcje biologiczne niacyny obejmują udział w reakcjach redoks dzięki koenzynom NAD+ i NADP+. Bierze udział w przemianach energetycznych, metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek, w syntezie kwasów tłuszczowych i cholesterolu, a także w naprawie DNA i w sygnalizacji komórkowej.

Źródła niacyny obejmują mięso, ryby, drób, jaja, nabiał, rośliny strączkowe, zboża oraz nasiona. W praktyce stosuje się jednostki NE (ekwiwalent niacyny): 1 NE odpowiada 1 mg niacyny lub 60 mg tryptofanu, z czego zapotrzebowanie dorosłych wynosi około 14–16 mg NE na dobę; w ciąży 18 mg NE, w okresie laktacji 17 mg NE.

Niedobór prowadzi do pelagry, choroby objawiającej się wysypką na skórze w miejscach narażonych na słońce, biegunką i zaburzeniami psychicznymi. Ryzyko wzrasta w diecie ubogiej w niacynę, przy alkoholizmie, zaburzeniach wchłaniania lub chorobach wątroby.

W wyższych dawkach niacyna bywa stosowana w leczeniu hiperlipidemii, gdyż obniża stężenie VLDL i podnosi HDL, jednak wiąże się z działaniami niepożądanymi, takimi jak zaczerwienienie skóry, świąd, uszkodzenie wątroby i podwyższenie kwasu moczowego. Dlatego stosowanie wysokich dawek wymaga ostrożności, zwłaszcza u osób z chorobami wątroby, cukrzycą lub dną moczanową.