mielinowej

Osłonka mielinowa, zwana także mielinową, to warstwa izolacyjna otaczająca część aksonów w układzie nerwowym. Składa się z mieliny, zbudowanej przeważnie z lipidów i białek, która pełni rolę izolatora elektrycznego i przyspiesza przewodzenie impulsów nerwowych.

W centralnym układzie nerwowym osłonkę wytwarzają oligodendrocyty, natomiast w obwodowym – komórki Schwanna. Jeden oligodendrocyt może obejmować wielokrotnie różne aksony, tworząc odcinki mielinowe, a przerwy między nimi to węzły Ranviera. Mielina umożliwia szybszą transmisję impulsów poprzez przewodzenie skokowe (saltatory conduction). Jej obecność zwiększa przewodnictwo, ogranicza rozlewanie się sygnału i zapewnia wsparcie metaboliczne dla axonu.

Skład mieliny jest zróżnicowany: w istocie biała mózgu dominują lipidy i białka takie jak MBP (białko podstawowe mieliny), PLP, MOG i CNPase w CNS, podczas gdy w mielinie obwodowej dominuje P0, PMP22 oraz MPZ. Strukturalnie mielina tworzy kilkukrotnie nawarstwione błony otaczające aksony.

Rozwój i regeneracja: myelinizacja rozpoczyna się w późnym okresie prenatalnym i trwa przez dzieciństwo oraz młodość. W PNS odrost mieliny po urazach zachodzi stosunkowo dobrze, natomiast w CNS regeneracja ograniczona bywa przez złożone mechanizmy plastyczności.

Znaczenie kliniczne: demielinizacja prowadzi do spowolnienia lub blokady przewodzenia, co objawia się zaburzeniami czucia, ruchu i wzroku. Do chorób związanych z osłonką mielinową należą stwardnienie rozsiane (MS), różnorodne leukodystrofie i ostre demielinizacyjne zespoły autoimmunologiczne, takie jak Guillain-Barré. Diagnostyka obejmuje badania obrazowe i testy laboratoryjne; leczenie koncentruje się na modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i wspieraniu funkcji nerwowych.