machtbelangen

Machtbelangen zijn de voorkeuren van een actor om macht en invloed te verwerven, te behouden of uit te breiden. Ze drijven beslissingen in zowel binnenlands als buitenlands beleid. Machtbelangen kunnen materieel zijn (veiligheid, controle over bronnen, economische kracht) of niet-materieel (status, prestige, normatieve invloed). Ze kunnen kortdurend of langdurig zijn en veranderen onder invloed van politieke context en gebeurtenissen.

Acteurs omvatten staten, coalities, politieke partijen en niet-statelijke actoren zoals bedrijven, belangenorganisaties en maatschappelijke bewegingen. Binnenlandse machten en publieke opinie sturen vaak buitenlands beleid. In de praktijk proberen actoren machtbelangen te vertalen in beleidskeuzes via diplomatie, economische druk, allianties, sancties en, indien nodig, militaire middelen.

Machtbelangen worden gerealiseerd via mechanismen zoals machtbalancering en bandwagoning, alliantievorming en afschrikking, handelspolitiek en sancties, informatiecampagnes en cyber-activiteiten, en technologische en economische afhankelijkheden. Geografie, hulpbronnen en technologische voorsprong versterken vaak gewenste invloed. Ideeën over identiteit en reputatie kunnen de aard van machtbelangen mede bepalen.

Binnen de theorieën onderscheiden realisme en machtspolitiek machtbelangen als hoofddrijvers van staatshandelen, terwijl liberalisme de rol van instituties en onderlinge afhankelijkheid benadrukt en constructivisme de invloed van ideeën en identiteiten onderstreept. Toepassingen zien we in analyses van conflicten, alliantievorming en buitenlandse beleidsbeslissingen, evenals in de afweging tussen nationaal belang en internationale normen. Kritiek wijst op het manipuleren van het begrip 'nationaal belang' ten koste van mensenrechten en democratische waarden.