kompleksy

Kompleksy (liczba mnoga od kompleks) to termin używany w wielu dziedzinach, oznaczający zespół powiązanych elementów lub struktur. Znaczenia różnią się w zależności od kontekstu: psychologiczny, chemiczny, matematyczny, architektoniczny i potoczny.

W psychologii kompleksy są opisem nieświadomych struktur psychicznych, które kształtują myśli, emocje i zachowanie. Zgodnie z tradycją psychodynamiczną kompleksy wiążą się z silnie naładowanymi wspomnieniami i motywacjami z przeszłości. Najbardziej znane to kompleks Edypa i kompleks niższości, które według teorii mogą wpływać na relacje interpersonalne i samoocenę. Współczesna psychologia postrzega kompleksy jako schematy myślowe i emocjonalne, które mogą utrzymywać się poza świadomością i wpływać na reakcje w stresujących sytuacjach.

W chemii kompleks to związek chemiczny, w którym centralny jon metalu tworzy koordynacyjne wiązania z ligandami. Takie układy mogą mieć różne geometrie i własności zależne od natury metalu oraz ligandów. Kompleksy odgrywają kluczową rolę w katalizie, chemii biosystemów i wielu procesach przemysłowych, a ich analizę prowadzi się w kontekście chemii koordynacyjnej i ligandowej.

W matematyce pojęcie kompleksu odnosi się do struktury algebraicznej, najczęściej do complexów łańcuchowych lub kochańowych. Składają się one z sekwencji obiektów (np. grup abelowych lub modułów) i map d_n, które spełniają warunek d_{n-1} ∘ d_n = 0. Dzięki temu powstają homologie i współczynniki topologiczne, używane w topologii, geometrii algebraicznej i teorii kategorii.

W architekturze i urbanistyce kompleks oznacza zespół powiązanych budynków o wspólnej funkcji lub projektowanej całości, na przykład kompleks mieszkaniowy, biurowy lub sportowy. Termin podkreśla integrację funkcji, formy i infrastruktury w jednym założeniu.