kiesrechtregime

Een kiesrechtregime is het systeem van regels en procedures dat bepaalt wie het recht heeft om te stemmen bij verkiezingen en onder welke voorwaarden. Het omvat de criteria voor kiesgerechtigdheid, de wijze van registreren, de uitvoering van het stemproces en de eventuele beperkingen of uitsluitingen die van toepassing zijn op stemgerechtigden.

Typische elementen zijn de minimumleeftijd, staatsburgerschap, woon- of verblijfplaats en de status van de kiezer (bijvoorbeeld of iemand in detentie is of een medische of mentale beperking heeft). Daarnaast kunnen regimes tijdelijke uitsluitingen opleggen, zoals voor veroordeelden, of afwijkende regels op lokaal niveau (bijvoorbeeld voor vreemdelingen of niet-burgerlijke inwoners die beperkt stemrecht hebben in lokale verkiezingen).

Het kiesrecht regelt zowel actief kiesrecht (het recht om te stemmen) als passief kiesrecht (het recht om verkiesbaar te zijn). In veel moderne systemen is het doel van een kiesrechtregime een zo breed mogelijke, gelijke stem mogelijk te maken, wat leidt tot universeler en gelijk kiesrecht. Er bestaan echter historische of regionale regimes met restricties zoals census-stemrecht of eigendoms- of belastingvereisten.

Historisch gezien zijn veel kiesrechtregimes geëvolueerd naar universeel mannen- en vrouwenstemrecht en gelijke behandeling, vaak na politieke druk of maatschappelijke veranderingen. Er bestaan variaties tussen landen wat betreft non-citizenstemrecht, stemmen op afstand en lokale regels. Debatten over inclusie, representativiteit en rechtsgelijkheid blijven centrale thema's bij hervormingen van het kiesrechtregime.