kaartdatums

Een kaartdatum, of geodetische datum, is een referentiekader voor ruimtelijke coördinaten op een kaart of kaartbestand. Het bepaalt hoe de aarde wordt gemodelleerd (ellipsoïde), waar het oorsprongspunt ligt en hoe de assen ten opzichte van elkaar zijn gepositioneerd. Omdat de aardvorm afwijkt van een perfecte bol en verschuift ten opzichte van het oppervlak, kunnen kaarten met verschillende kaartdatums verschillende coördinaten geven voor hetzelfde punt.

Er bestaan globale en regionale of nationale kaartdatums. Global datums zoals WGS84 worden wereldwijd gebruikt, bijvoorbeeld door GPS. Regionale voorbeelden zijn NAD83 (Noord-Amerika) en ED50 of ETRS89 (Europa). In Nederland is RD New (Rijksdriehoeksmeting) lang de basis geweest voor kaarten en coördinaten. RD-systemen zijn gekoppeld aan een specifieke ellipsoïde en referentiepunt, terwijl ETRS89 nauw aansluit op de Europese context en in veel toepassingen de rol van WGS84 volgt.

Waarom kaartdatums belangrijk zijn: een verkeerde kaartdatum kan leiden tot significante positionele fouten. Het verschil tussen datums kan variëren van meters tot tientallen meters, afhankelijk van de regio en de coördinaten. Daarom is het essentieel in GIS, cartografie en geografische analyses om de gebruikte kaartdatum en eventuele transformatieparameters te kennen. Transformatie tussen kaartdatums gebeurt via datumconversies, vaak met zeven-parameter Helmert-transformatie of andere regionale parameters, zodat coördinaten uit verschillende bronnen compatibel worden.

In de praktijk worden kaartdatums expliciet vermeld in de metadata van datasets en in de beschrijving van coördinatenstelsels. Bij het combineren van gegevens uit verschillende bronnen is harmonisatie van de datum cruciaal om correcte positionering te waarborgen.