iklimler

Iklimler, uzun dönem hava durumlarının tipik bileşimidir. Bir bölgede görülen iklim, genelde en az 30 yıl boyunca tekrarlanan ortalama hava koşulları olan sıcaklık, yağış ve diğer meteorolojik öğelerin düzenli bir desenidir. İklimler, coğrafya ve çevresel etkenler nedeniyle bölgesel olarak değişir ve dünyada çeşitlilik gösterir. Bilimsel olarak iklimler, iklim sınıflandırma sistemleriyle tanımlanır; en yaygın olan Köppen-Geiger sistemi, iklimleri beş ana gruba ve bunların alt tiplerine ayırır.

Başlıca iklim grupları arasında tropikal (A), kurak (B), ılıman (C), soğuk kuşak (D) ve kutup (E) iklimleri öne çıkar. Tropikal iklimler genelde yüksek sıcaklık ve yağışlı dönemlerle karakterize edilir. Kurak iklimler yağış azlığıyla belirgin olur; bazıları sıcak, bazıları ılıman olabilir. Ilıman iklimler dört mevsime sahip olabilir; yazlar genelde sıcak, kışlar ılıman veya soğuk olabilir. Soğuk kuşak iklimleri karasal etkilerin belirgin olduğu bölgelerde görülür; kışlar sert, yazlar kısa ve serin olabilir. Kutup iklimlerinde yıl boyunca soğukluk hakimdir ve buz örtüsü yaygındır. Bölgesel çeşitlilik, yükselti, deniz etkisi ve kara/kıtâ konumundan etkilenir.

İklim araştırmaları, meteorolojik veriler ve gözlemlerle tanımlanır. Uzun vadeli ortalamalar, normal periodler olarak adlandırılan yaklaşık 30 yıllık zamanda hesaplanır ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından standartlar içinde kullanılır. Sınıflandırma için Köppen-Geiger ve benzeri sistemler tercih edilir. Veri kaynakları arasında yer ölçümleri, uydu verileri ve iklim modelleri bulunur; bu veriler iklim değişikliğinin etkilerini anlamak için kullanılır.

İklim değişikliği, iklimlerin davranışlarını değiştirmektedir. Sera gazı emisyonlarının artmasıyla sıcaklıklar yükselir, yağış desenleri değişir ve aşırı hava olaylarının sıklığı ile şiddeti artabilir. Bu değişimler, tarım, su kaynakları ve ekosistemler üzerinde yerel ve bölgesel etkilere yol açar; nüfus yoğunluğu olan bölgelerde riskler daha belirgin hâle gelebilir. İklim çalışmalarında amaç, gelecekteki desenleri öngörmek ve uyum ile adaptasyon önlemlerini geliştirmektir.