hemelsbrede

Hemelsbreed is een term uit de geografie die de afstand tussen twee punten aangeeft volgens de kortste route door de lucht, oftewel de grote-kringafstand op het aardoppervlak. Het wordt ook wel de luchtlijnafstand genoemd en is in het Nederlands soms vertaald als “as the crow flies”-afstand.

In de praktijk verwijst hemelsbreed meestal naar de afstand over het aardoppervlak langs een grote cirkel die door beide punten loopt. Dit staat tegenover routes die langs wegen, waterwegen of andere infrastructuur verlopen en daardoor langer kunnen zijn. Voor berekeningen wordt vaak een bolmodel van de aarde gebruikt, met haversine-formule als een veelgebruikte methode. Voor een nauwkeuriger resultaat bij een ellipsoïde aardmodel kunnen geodetische methoden zoals Vincenty toegepast worden.

Hoewel de term vooral geografisch wordt gebruikt, kan hemelsbreed ook in informele context worden gehanteerd om afstanden tussen steden, punten of objecten aan te geven, zonder rekening te houden met natuurlijke hindernissen of menselijke infrastructuur. Het begrip helpt bij snelle schattingen en vergelijkingen, bijvoorbeeld in logistiek, infrastructuurplanning en meteorologie.

Etymologisch combineert hemelsbreed hemel (de lucht) met breed, wat duidt op de afstand die in de lucht of over de luchtlijn gemeten wordt. De term benadrukt dus de rechte, kortste verbinding tussen twee punten, los van het wegennet of andere routes.