fonogrammen

Fonogrammen zijn geschreven tekens of tekensreeksen die in een taal een klank aanduiden. Een fonogram kan een enkel letterteken zijn (zoals de letter a), een digraaf (zoals ph of ch), of een combinatie van meerdere tekens die samen één klank vertegenwoordigen. De term wordt gebruikt om de relatie tussen schrift en uitspraak te beschrijven zonder direct te verwijzen naar de gesproken klank zelf.

In de taalkunde onderscheiden fonogrammen zich van grafemen en fonemen: een fonogram is de geschreven uitdrukking, een grafeem is de kleinste eenheid van een orthografie (het teken zelf) en een fonem is de abstracte klank in de taal. De relatie tussen fonogram en klank kan per taal verschillen: sommige talen hebben een eenvoudige, doorzichtige koppeling tussen fonogram en klank; andere talen kennen een meer complexe, ondoorzichtige verhouding.

Historisch onderzoek kijkt naar hoe fonogrammen zich hebben ontwikkeld en hoe klanken verschuiven, wat leidt tot veranderingen in spelling en uitspraak. In vergelijkende taalkunde kan men zo spraakkundig verklaren waarom bepaalde klanken in een taal anders worden gespeld dan in een verwante taal.

Daarnaast kan het woord fonogram in andere contexten verwijzen naar een geluidopname, oftewel een fonografische opname. In auteursrechtelijk jargon verwijst een fonogram naar een geluidopname; fonogrammen zijn het onderwerp van rechten en licenties.igitalisering en technologische ontwikkelingen hebben de manier waarop fonogrammen worden gemaakt, gedistribueerd en beschermd veranderd.