farmakokinetyczne

Farmakokinetyka, zwana także zjawiskami farmakokinetycznymi, jest gałęzią farmakologii zajmującą się opisem losów leku w organizmie. Jej celem jest określenie, jak dawka podana pacjentowi przemienia się w czasowe stężenia w krwi i w tkankach. Zajmuje się procesami wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania, które razem kształtują kinetykę leków.

Główne procesy farmakokinetyczne obejmują wchłanianie; dla leków podanych doustnie często występuje niepełna dostępność biologiczna z powodu pierwszego przejścia wątrobowego i ograniczeń jelitowych. Następnie występuje dystrybucja do tkanek i płynów ustrojowych, która zależy od objętości dystrybucji (Vd) i wiązania z białkami osocza. Metabolizm, najczęściej w wątrobie, prowadzi do przemian biochemicznych, a wydalanie – głównie przez nerki lub żółć – usuwa metabolity z organizmu. Zaliczając do tego tempo wchłaniania i eliminacji, powstaje charakterystyczna krzywa stężenia leku w czasie.

Kluczowe parametry farmakokinetyczne to Cmax, Tmax, AUC, okres półtrwania (t1/2), klirens i objętość dystrybucji. Modele kinetyki obejmują jedno- i wieloprzestrzenne opisy, a kinetyka może być liniowa lub nieliniowa. Farmakokinetyka wykorzystuje te informacje do projektowania dawek i schematów podawania, uwzględniając czynniki pacjenta, takie jak wiek, czynność nerek i wątroby, interakcje leków, czy genetyczne warianty metabolizmu.

Dzięki farmakokinetyce możliwe jest prowadzenie terapii ukierunkowanej na utrzymanie skutecznych i bezpiecznych stężeń leku, a także ocena bioekwiwalencji i monitorowanie terapii, zwłaszcza w przypadkach chorób narządowych lub terapii długoterminowych. Farmakokinetyka stanowi fundament dla optymalizacji dawki i indywidualizacji leczenia.