estrojenler

Estrojenler, steroid hormonlar ailesine ait olan ve özellikle kadın üreme sistemi ile ilgili süreçleri düzenleyen çok önemli bileşiklerdir. İnsanlarda en baskın form estradiol (E2) iken, estrone (E1) ve estriol (E3) diğer ana formlardır. Bu hormonlar, kolesterol üzerinden başlayan steroid biyosenteziyle üretilir ve başlıca aromataz enziminin androjenleri estrojenlere dönüştürmesiyle oluşur.

Kaynaklar ve üretim, yaş ve duruma bağlı olarak değişir. Ovarlar kadınlarda esas estrojen kaynağıdır; plasenta gebelik sırasında önemli miktarda estrojen sağlar. Postmenopozda en önemli kaynaklar periferal doku, özellikle yağ dokusu ve diğer dokulara bağlı olarak androjenlerden estrojen üretimidir. HPG ekseni (hipotalamus—hipofiz—gonadal ekseni) estrojen üretimini geri bildirimle düzenler.

Mekanizma ve etkiler, estrojen reseptörleri aracılığıyla gerçekleşir. Estrojenler hedef dokularında ERα ve ERβ reseptörlerine bağlanır; bu reseptörler gen ekspresyonunu değiştiren geleneksel nükleer sinyal iletimini sağlar. Ayrıca GPER gibi membran reseptörleri üzerinden hızlı, non-genomik sinyaller de iletilir. Dokuya göre etkiler değişir ve çok geniş bir yelpazede rol oynar.

Fizyolojik rollerinin başında üreme gelişimi ve adet döngüsünün regülasyonu, kemik mineral yoğunluğunun korunması ve kardiyovasküler sistemin fonksiyonları gelir. Hipotalamus-hipofiz ekseni üzerinden geri bildirimle hormonal dengeyi sağlarken, enerji metabolizması ve merkezi sinir sistemi üzerinde de etkileri bulunur.

Klinik açıdan estrojenler, menopoz semptomlarının tedavisi için hormon replasman tedavilerinde; bazı doğum kontrol yöntemlerinde, transeksüel kadınların feminizasyon tedavilerinde ve ER pozitif bazı kanserlerin tedavisinde kullanılır. Ancak tromboembolizm, meme ve endometrium kanseri riski artışı gibi yan etkiler nedeniyle dikkatli değerlendirme gerekir.