ergatiefabsolutief

Ergatiefabsolutief, oftewel ergatief-absolutief, is een taalkundige alignmentsysteem waarbij de grammaticale relatie van de onderwerp- en objectposities afhankelijk van het type werkwoord wordt uitgedrukt. In een ergatief-absolutieve taal krijgt het onderwerp van een transitief werkwoord (het agente) een ergatieve markering, terwijl het onderwerp van een intransitief werkwoord en het object van een transitief werkwoord dezelfde, oftewel absolutieve, marking hebben of zonder marking blijven. Dit staat tegenover nominatief-accusatief talen, waarin het onderwerp van zowel intransitieve als transitieve zinnen dezelfde (nominatieve) marking heeft en het object een andere (accusatieve) marking.

In de praktijk kan de markering variëren: ze kan blijken uit naamvallen of andere morfologische suffixen, klitische elementen of zelfs beperkte werkwoordverhaalling zijn. Sommige talen tonen een “split ergativity”: de ergatieve structuur geldt alleen onder bepaalde aspecten of tijden, terwijl in andere tijden de structuur nominatief-accusatief kan zijn. Hierdoor verschuift de verdeling van onderwerpen en objecten afhankelijk van context en temporele toestand.

Basisch voorbeeld en verspreiding: Basqings is een van de bekendste voorbeelden van een ergatief-absolutieve taal. Daarnaast worden in diverse Kaukasische, Meso-Amerikaanse en Arctische talen ergatieve-structuren waargenomen, vaak samengestelde systemen die per tijd of aspect variëren. De opdeling in ergatieve en absolutieve markingen illustreert de grote typologische variatie in hoe talen deelnemers bij verbaal handelen markeren.

De term is kernachtig voor de studie van taalkundige alignments en helpt verklaren hoe talen verschillen in de behandeling van agenten, onderwerpen en objecten binnen zinstructuren.