dependeren

Dependeren is een Nederlands werkwoord dat betekent dat iets afhankelijk is van een andere factor of dat iets voortdurend afhankelijk of gebaseerd is op iets anders. Het geeft een relatie aan waarin het resultaat of de toestand wordt bepaald door een voorwaarde, oorzaak of bron van ondersteuning.

Etymologie en kenmerken. Dependeren is leenwoord uit het Frans dépendre, met oorsprong in het Latijn dependere, “hangen van” of “afhangen van”. In het Nederlands is dependeren een formeel of technisch woord dat vooral in vakgebieden als filosofie, recht, sociologie en linguïstiek tegenkomt. In alledaags taalgebruik wordt vaker afhankelijk zijn of afhangen gebruikt.

Gebruik en nuance. Het werkwoord verwijst zowel naar causale afhankelijkheid (iets hangt af van een oorzaak) als naar conditionele afhankelijkheid (een uitkomst hangt af van een voorwaarde). Het kan gaan over praktische situaties, maar ook over theoretische relaties tussen begrippen, variabelen of partijen. De term heeft een relatief zelfstandige niche en is minder gangbaar dan afhangend gebruik in normaal taalgebruik.

Voorbeelden. De uitkomst van het project dependeert van de tijdige levering van materialen. Het salaris dependeert van de prestaties en de doelstellingen. In juridische teksten kan worden gesproken over beslissingen die dependeren van de bewijslast en de geldende wetgeving.

Zie ook. Afhankelijkheid en afhankelijk zijn; afhangen; dependenteren wordt soms vergeleken met linguïstische afhankelijkheid en relatie-terminologie in dependency grammar.