deneyleri

Deneyler, bilimsel yöntemin temel araçlarındandır. Sistemli gözlem ve ölçümlere dayanır; bir hipotezin doğrulanması ya da reddedilmesi amacıyla yürütülür. Deneyler, olaylar arasındaki nedensel ilişkileri ortaya koymayı hedefler.

Tasarım ve değişkenler. Deneyde bağımsız değişken manipüle edilir, bağımlı değişken etkisi ölçülür; tek bir değişkenin etkisi izlenir ve diğer tüm değişkenler sabit tutulur (kontrol değişkenleri). Gerekli görüldükçe tekrarlanabilirlik için protokoller yazılır. Deneyler genellikle kontrollü laboratuvar ortamında veya saha çalışmalarında uygulanır.

Süreç. Hipotez formüle edilir; deney tasarlanır, veriler toplanır, analiz edilir, sonuçlar çıkarılır ve bulgular raporlanır. Teoriyi güçlendirmek veya çürütmek amacıyla diğer araştırmacıların da aynı yöntemi izleyerek çalışmayı tekrarlaması beklenir.

Uygulama ve etik. Deneyler çeşitli bilim alanlarında kullanılır; özellikle kimya, biyoloji, fizik ve tıp gibi alanlarda kilit rol oynar. İnsanlar veya hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde etik ilkelere uyulur; gönüllü rıza, potansiyel zararların minimize edilmesi ve uygun onay süreçleri (etik kurul onayı) gerekir. Sonuçlar açık bir şekilde raporlanmalı ve bağımsız denetim süreçlerinden geçirilmelidir.