definicje

Definicje to precyzyjne sformułowania mające na celu określenie znaczenia pojęć, terminów lub zjawisk. W nauce i w komunikacji definicje służą do eliminowania dwuznaczności, ułatwiania porównywania zjawisk i budowania wspólnej podstawy językowej. W lingwistyce i filozofii definicje analizują, czego dotyczy dany termin i jakie kryteria należy zastosować, by go rozpoznać.

Podział definicji obejmuje różne typy. Definicje nominalne (stypulacyjne) przypisują nową nazwę lub kontekst znaczeniowy i nie opisują samej natury przedmiotu. Definicje realne (opisowe) próbują uchwycić istotę przedmiotu. Definicje leksykalne (słownikowe) odzwierciedlają użycie terminu w języku. Definicje operacyjne definiują pojęcie poprzez zestaw operacji lub sposobów pomiaru. Czasem wyróżnia się definicje precyzyjne i nieprecyzyjne, zależnie od stopnia jasności i zastosowanego kontekstu.

Struktura definicji zwykle obejmuje definiendum — termin będący przedmiotem definicji — oraz definiens — opis lub kryteria, które definiują znaczenie. Dobre definicje są jasne, nie wprowadzają zbędnych pojęć, nie są zbyt szerokie ani zbyt wąskie i nie powtarzają definiowanego terminu. Należy unikać definicji kołowych, które odtwarzają definiowany termin w definensie.

Przykłady: definicja leksykalna słowa „kot”: to zwierzę domowe z rodziny kotowatych, zwykle posiadające futro i potrafiące mruczeć. Definicja operacyjna: gorączka definiowana jako temperatura ciała powyżej 38°C mierzona w określonej lokalizacji. Definicja nominalna: demokracja to system polityczny, w którym władza pochodzi od obywateli.

Definicje mają zastosowanie w encyklopediach, podręcznikach i naukach ścisłych. Razem z nimi pojawia się ryzyko niejednoznaczności, przesadnego skracania definicji lub błędnych założeń, co sprawia, że definicje bywają przedmiotem debat i rewizji.