dedukcj

Dedukcja to proces logiczny, w którym wniosek wynika z przesłanek w sposób nieuchronny, pod warunkiem prawdziwości przesłanek oraz poprawności rozumowania. Celem dedukcji jest uzyskanie twierdzeń, które są logicznie ważne, jeśli przesłanki są prawdziwe. Dedukcja różni się od indukcji, która formułuje ogólne wnioski na podstawie obserwacji.

W tradycyjnej, klasycznej logice dedukcja często rozumiana była jako wypełnianie wnioskowań syllogistycznych Arystotelesa. W logice nowoczesnej dedukcja jest formalizowana w systemach takich jak naturalna dedukcja, rachunek sekwentów czy systemy Hilberta; kluczowym pojęciem jest ważność, czyli prawdziwość konkluzji wynikającej z prawdziwych przesłanek.

Przykład dedukcyjny: wszyscy ludzie są śmiertelni; Sokrates jest człowiekiem; z tego wynika, że Sokrates jest śmiertelny. Innym sposobem jest implikacja: jeżeli p, to q; p jest prawdziwe; zatem q. W dedukcji konkluzje są konieczne, o ile przesłanki i reguły wnioskowania są prawidłowe.

Dedukcja odgrywa kluczową rolę w matematyce, logice komputerowej i filozofii, dostarczając metody uzasadniania twierdzeń. Jej ograniczenia obejmują zależność od prawdziwości przesłanek i poprawności reguł, a także różnicę między prawdziwością a pewnością poznaną na podstawie dowodu. Dedukcja nie sama w sobie gwarantuje poznanie prawdy świata.

Zobacz także: logika formalna, indukcja, abdukcja.