twierdze

Twierdze to zespół fortyfikacji i obiektów obronnych służących ochronie ludności i terytorium przed napadem. W skład twierdzy mogą wchodzić mury obronne, baszty, bramy, fosy, wały, kazamaty oraz zaplecze magazynowe i artyleryjskie. Twierdze mogą stanowić samodzielny kompleks lub być częścią większych fortifikacji miasta, zamku lub linii obronnych.

Na przestrzeni dziejów formy twierdz ulegały przemianom: od średniowiecznych zamków i warowni po nowożytne fortecy bastionowe oraz rozbudowane systemy obronne dostosowane do broni palnej. W XIX i XX wieku rozwijały się betonowe i polowe fortecy, które miały chronić strategiczne korytarze i granice. Współcześnie wiele twierdz pełni funkcje muzealne, kulturalne lub turystyczne, a niektóre zachowały się tylko jako ruiny.

W Polsce twierdze wyrastają z różnych okresów militarnej historii kraju. Do znanych przykładów należą Zamek w Malborku (średniowieczny zespół forteczny), Osowiec Fortress na Narwią, Twierdza Przemyśl oraz Cytadela Warszawska. Wiele z tych obiektów objętych jest ochroną zabytków i stanowi atrakcje turystyczne oraz miejsca edukacyjne o genezie militarnej.

Znaczenie twierdz leży w ich roli w rozwijaniu technik obronnych, a także w zestawianiu architektury obronnej z historią konfliktów. Dziś są często badane przez historyków i archeologów, a także udostępniane społeczeństwu jako dziedzictwo kultury.