konkluzje

Konkluzje (liczba mnoga konkluzje) to sformułowane w wyniku rozumowania lub analizy stwierdzenie będące ostatecznym wnioskiem wyciągniętym z zestawu przesłanek, danych lub obserwacji. Termin ten szeroko funkcjonuje w logice, filozofii, naukach ścisłych i społecznych oraz w codziennej argumentacji. W praktyce konkluzja jest tym, co wynika z prowadzonych rozumowań.

Pochodzenie słowa konkluzja sięga łacińskiego conclusio, oznaczającego zamknięcie, zakończenie. W polszczyźnie termin ten funkcjonuje obok synonimów takich jak wniosek, są często używane wymiennie, choć niekiedy konkluzja jest rozumiana jako rezultat formalnego rozumowania, a wniosek – szerszy, również praktyczny wniosek z danych.

W logice formalnej konkluzja to propozycja, która wynika z przesłanek za pomocą określonych reguł wnioskowania. Jej poprawność zależy od spójności przesłanek i reguł inferencji; w logice mówimy o konkluzji prawdziwej (jeśli przesłanki są prawdziwe) i o konkluzji ważnej (jeśli wynika z logicznych zasad). W praktyce naukowej i nauczaniu konkluzje stanowią zazwyczaj kluczowy rezultat badania.

W tekstach naukowych i publicystycznych konkluzje często występują w sekcji podsumowującej. Mogą zawierać najważniejsze rezultaty, ograniczenia badań oraz implikacje teoretyczne i praktyczne. Termin ten bywa używany zamiennie z wnioskiem, choć konkluzje częściej kojarzone są z ostatecznym, wynikowym stwierdzeniem wynikającym z analizy.