Home

betrekkelijkheid

Betrekkelijkheid (relationality) is een begrip dat in de filosofie en sociale theorie wordt gebruikt om te beschrijven dat het bestaan, de betekenis en de werking van objecten, personen en gebeurtenissen voortkomen uit hun relaties met andere dingen, eerder dan uit intrinsieke eigenschappen op zichzelf. In een relationele benadering worden grenzen en identiteiten van zaken mede gevormd door netwerken van relaties, contexten en praktijken; kenmerken zijn dus afhankelijk van de omgeving en interacties.

Deze benadering verwerpt atomistische of essentialistische opvattingen die zaken als losstaand en onveranderlijk beschouwen. Relationaliteit onderstreept

Toepassingen zijn onder meer de analyse van sociale identiteit en instituties, waar rollen en posities ontstaan

Historisch gezien is betrekkelijkheid ontwikkeld binnen de hedendaagse filosofie, sociologie, antropologie en wetenschap- en technologiestudies. Invloedrijke

onderling
afhankelijkheid,
contingentie
en
contextgevoeligheid.
Ze
figureert
in
theorieën
over
sociale
verwantschap,
taal
en
cultuur
en
is
verwant
aan
netwerktheorie
en
relationele
ontologie.
door
interactie;
in
taalkunde
en
semiotiek,
waar
betekenis
ontstaat
uit
relaties
tussen
tekens;
en
in
ecologie
en
systeemtheorie,
waar
processen
als
onderling
afhankelijke
netwerken
worden
gezien.
Een
artefact,
een
praktijk
of
een
beleidsmaatregel
krijgt
dus
betekenis
en
functie
omdat
het
deel
uitmaakt
van
bredere
verbanden
en
praktijken.
lijnen
zijn
onder
meer
actor-netwerktheorie
(Latour),
procesfilosofie
(Whitehead)
en
fenomenologie
(Merleau-Ponty).
In
het
Nederlandse
taalgebied
wordt
het
begrip
gebruikt
om
verschijnselen
via
netwerken
van
relaties
te
analyseren
en
te
plaatsen
in
bredere
contexten.