aminokwas

Aminokwas to organiczny związek chemiczny zawierający grupy aminową (-NH2) i karboksylową (-COOH) przy tym samym węglu α, z bocznym łańcuchem R. Większość naturalnych aminokwasów występuje w dwóch enancjomerach, L i D; w organizmach żywych dominuje konfiguracja L.

Aminokwasy łączą się w polipeptydy poprzez wiązanie peptydowe, tworząc białka. Właściwości chemiczne zależą od bocznego łańcucha R: można je podzielić na niepolarne, polarne, naładowane dodatnio lub ujemnie oraz aromatyczne.

W diecie człowieka wyróżnia się dziewięć aminokwasów niezbędnych: leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan, walina i histydyna. Niektóre z nich organizm potrafi syntetyzować w ograniczonym zakresie; wszystkie jednak powinny być dostarczane z pożywieniem.

Rola w organizmie obejmuje budowę białek, udział w metabolizmie, enzymach i receptorach. Niektóre aminokwasy są prekursorami neurotransmiterów i hormonów (np. tryptofan – serotonina, tyrozyna – dopamina i noradrenalina). Ponadto bierze udział w syntezie nukleotydów i innych związków.

W przemyśle aminokwasy uzyskuje się głównie przez fermentację mikroorganizmów lub hydrolizę białek; używane są jako suplementy diety, składniki żywności wzbogaconej i w badaniach naukowych.