alkylbenzeensulfonaat

Alkylbenzeensulfonaat is een groep van anionische oppervlakteactieve stoffen die veel wordt toegepast in reinigingsmiddelen. De term verwijst meestal naar zouten van alkylbenzensulfonzuur, waarbij de belangrijkste variante lineaire alkylbenzeensulfonaten (LAS) zijn. LAS bestaan uit een benzeenring met een lange, meestal lineaire alkylgroep (meestal C10–C13) en een sulfonzuurgroep (SO3−); de zouten komen voor als natrium-, kalium- of ammoniumzouten.

Chemische structuur en varianten: LAS zijn samengesteld uit mengsels van isomeren met verschillende posities van de sulfonzuurgroep en variërende lengte van de alkylketen. De lineaire variant (LAS) wordt meestal verkozen boven vertakte vormen vanwege betere biologische afbreekbaarheid. Naast LAS bestaan ook vertakte alkylbenzeensulfonaten, die minder biologisch afbreekbaar zijn en in sommige regio’s minder voorkeurswaarde hebben.

Productie: LAS worden geproduceerd door sulfonering van lineair alkylbenzeen met zwavelzuur, gevolgd door neutralisatie tot de natrium-, kalium- of ammoniumzouten. De lineaire feedstock leidt tot lineaire LAS; vertakte feedstock levert vertakte LAS op.

Toepassingen: LAS zijn de primaire oppervlakteactieve stoffen in veel huishoudelijke wasmiddelen, afwasmiddelen en industriële reinigers. Ze bieden reinigingsvermogen, emulgering en schuimvorming en werken goed in combinatie met builders en andere additieven.

Milieu en veiligheid: lineaire LAS zijn relatief snel biologisch afbreekbaar onder aerobe omstandigheden, terwijl vertakte LAS minder snel afbreken. In waterlopen kunnen LAS bij onvoldoende afbraak ecotoxiciteit vertonen, waardoor regulering en afvalwaterbehandeling van belang zijn. Over het algemeen worden LAS als veilige, veel gebruikte detergenten beschouwd bij normaal gebruik, met aandacht voor irritatie en milieu-impact bij hoge concentraties.