aksonlar

Aksonlar, nöronların hücre gövdesinden çıkan uzun iletken uzantılardır ve sinir impulslarını hücre gövdesinden hedef hücreye doğru iletirler. Genelde aksonlar tek bir ana çıkışa sahiptir ve çoğu nöronda aksonun ucunda sinaptik uçlar bulunur. Aksonlar, merkezi sinir sisteminde (beyin ve omurilik) oligodendrositler, periferik sinir sisteminde ise Schwann hücreleri tarafından oluşan miyelin kılıfı ile çevrili olabilir; kılıf, miyeli olan aksonlarda hızla iletim sağlayan saltatorik iletimi mümkün kılar.

Yapısal olarak aksonlar akson sapı veya başlangıç kısmını içeren bir bölgeden başlar ve akson terminaliyle son bulur. Akson zarına aksolemma denir ve akson içindeki akoplazmada mikrotübüller, nörofiliamentler ve organeller bulunur. İletim, aksonlar boyunca elektriksel bir olay olan aksiyon potansiyeli tarafından gerçekleştirilir ve bu potansiyel hareket ederken akson üzerinde saltatory conduction ile hız kazanabilir. Ayrıca hızlı ve yavaş axonal transport mekanizmaları vardır; motor proteini kinisin anterograde taşıma, dinein ise retrograd taşıma işlevlerini üstlenir.

Fonksiyon olarak aksonlar duyusal bilgiler, motor komutlar ve ara sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlar. Sinaptik uçlarda nörotransmitterler salınır ve hedef nöron ya da efektör hücre üzerinde etkili olur. Gelişim sürecinde growth cone adını alan ucun yönlendirilmesi, netrinler ve semafo rinler gibi moleküllerle düzenlenir.

Patolojik durumlarda aksonlar çeşitli hastalıklara maruz kalabilir. Demiyelinizasyon hastalıkları, örneğin multiple skleroz veya Guillain-Barré sendromu, miyelin kılıfını etkileyerek iletimi bozabilir. Ayrıca hasar sonrasında Wallerian dejenerasyonu ve aksonal atrofiler meydana gelebilir. Aksonlar, sinir sistemi için temel bir iletim birimidir ve iletim hızı, dia metre ve miyelin varlığına bağlı olarak değişir.