nöron

Nöronlar, sinir sistemi içinde bilgi iletimini sağlayan özelleşmiş hücrelerdir. Temel işlevleri, sinyalleri almak, işlemek ve başka hücrelere iletmektir. Bir nöron üç ana bölümden oluşur: dendritler, hücre gövdesi ve akson. Dendritler komşu sinirlerden gelen uyarıları toplar; akson ise bilgiyi diğer hücrelere iletir. Nöronlar, sinapslar aracılığıyla kimyasal sinyallerin iletimi için bağlantılar kurar ve sinir ağlarını oluşturur.

Elektriksel iletim, dinlenme potansiyeli ve aksiyon potansiyelleri üzerinden gerçekleşir. Akson boyunca potansiyel farkındaki değişiklikler iyon kanalları ve pompalar aracılığıyla iletilir. Myelin kılıfı, merkezi sinir sisteminde oligodendrositler tarafından, periferik sinirlerde ise Schwann hücreleri tarafından oluşur; myelin, aksiyon potansiyelinin iletimini hızlandırır ve Ranvier boğumları bu iletimin kesik kesik atlamasına olanak tanır.

Sinaptik iletimde, aksiyon potansiyeli sinaptik uçlara ulaştığında nörotransmitterler salgılanır ve postsinaptik hücrede reseptörler aracılığıyla yeni uyarılar başlatılır. Nörotransmitterler eksitör veya inhibitör etkiler gösterebilir. Sinyal, geri alım, yıkım veya difüzyon yoluyla sonlandırılır.

Nöronlar, işlevlerine göre sınıflandırılabilir: duyu nöronları (afferent) dış çevreden gelen bilgiyi merkezi sinir sistemine taşır; motor nöronlar (efferent) kasları ve bezleri uyarır; araya giren nöronlar ise interneuron olarak adlandırılır ve bilgi işleme ile iletiyi düzenler.

Glial hücreler nöronları destekler; beslenme, koruma ve atıkların temizlenmesi gibi işlevler görürler. Nöronlar çoğu erişkin beyinde çoğalmaz; bazı bölgelerde sınırlı nörogenez görülebilir. Nöronlar arasındaki bağlantılar deneyimlere bağlı olarak değişebilir ve bu plastisite olarak adlandırılır; öğrenme ve hafıza süreçlerinde önemli rol oynar.