adrenergiczne

Adrenergiczne odnosi się do układu adrenergicznego, w którym kluczową rolę odgrywają katecholaminy adrenalina i noradrenalina oraz receptory adrenergiczne. Termin ten ma zastosowanie zarówno w fizjologii, jak i farmakologii: obejmuje naturalne sygnały z układu współczulnego oraz leki wpływające na te same szlaki.

Podstawowe receptory adrenergiczne to α i β, z podtypami α1, α2 oraz β1–β3. Receptory te są sprzężone z białkami G i wywołują różne szlaki sygnałowe: α1 aktywuje fosfolipazę C → IP3 i DAG; α2 hamuje cykl adenozynomonofosforanowy (cAMP) poprzez Gi; β pobudza cAMP poprzez Gs. Aktywacja tych receptorów odpowiada za takie efekty jak przyspieszenie pracy serca, zwężenie naczyń, rozszerzenie oskrzeli i uwalnianie glukozy. Ogólnie tworzą one bazę reakcji „walcz lub uciekaj” i stanowią główne cele leków adrenergicznych.

W neurotransmisji adrenergicznej katecholaminy uwalniane są z zakończeń nerwowych. Działanie utrzymuje się dzięki ponownemu wychwytowi przez transportery NET, DAT i SERT oraz degradacji enzymatycznej przez MAO i COMT. Leki mogą działać bezpośrednio jako agoniści receptorów lub pośrednio, zwiększając uwalnianie katecholamin lub hamując ich wychwyt.

W praktyce klinicznej adrenergiczne leki obejmują agonistów i antagonistów receptorów adrenergicznych. Do agonistów należą adrenalina, noradrenalina oraz cząsteczki takie jak fenylefryna (α1) i salbutamol (β2); do antagonistów – leki alfa-blokujące (prazosin) i beta-blokujące (propranolol, metoprolol). Stosuje się je w leczeniu wstrząsów, zaburzeń krążenia, astmy, nadciśnienia i reakcji alergicznych. Działania niepożądane mogą obejmować tachykardię, wzrost ciśnienia krwi i bezsenność.