Zuurbasekarakter

Zuurbasekarakter is de eigenschap van een stof om in oplossing als zuur of als base te gedragen, of als amphotroop (amphotere stof) die onder bepaalde omstandigheden beide rollen kan aannemen. Binnen de Bronsted-Lowry-theorie is een zuur een stof die een proton (H+) kan doneren en een base een stof die een proton kan accepteren. Het zuur-basekarakter van een stof hangt af van de reactiepartner en van de pH van de omgeving; sommige stoffen kunnen bovendien zowel als zuur als als base optreden, waardoor ze amphotere bestanddelen worden genoemd.

Een manier om het karakter te beschrijven is via zuurreptiek en basische kracht. Zuren worden gekarakteriseerd door hun Ka en de daaraan gerelateerde pH-waarde: hoe lager de pKa, hoe sterker het zuur en hoe zwakker de geconjugeerde base. Bases worden beschreven met hun Kb: hoe lager de pKb, hoe sterker de base. In water bepaalt dit samen met de partner in de reactie of een stof zich als zuur of als base gedraagt.

Amphotere stoffen kunnen in verschillende chemische contexten zowel als zuur als als base optreden. Voorbeelden zijn water, koolzuuroplossing en waterige oplossingen van zwakke zuren/basen waarbij het geconjugeerde paar betrokken is. Toepassingen van het begrip zuurbas karakter zijn onder meer het begrijpen van buffers, oplosbaarheids- en reactieresponsen in oplossing, en het voorspellen van de richting van zuur-base-evenwichten in chemische en biochemische systemen.