Vesiküler

Vesiküler, vesiküllere ilişkin veya vesiküllerden oluşan anlamına gelen bir terimdir. Latince vesicula kökeninden türetilmiştir ve biyoloji ile tıbbi bilimlerde, hücre içinde veya dışındaki zarla çevrili küçük kese veya kesecikler ile bunların oluşturduğu süreçleri ifade etmek için kullanılır.

Hücre biyolojisinde vesiküller, zarlarla çevrili lumena sahip taşıma birimleridir ve endomembran sisteminin temel yapı taşlarıdır. Çeşitli türleri bulunur: hücre içi taşıma için taşıma vesikülleri (örneğin COPI, COPII), plazma membranından içeriği dışarı taşıyan veya endozomlarla trafiği yöneten klatrin kaplı vesiküller, ve sinir uçlarındaki iletişimi sağlayan sinaptik vesiküller. Ekzosomlar gibi hücreler arası iletişimi veya dışa doğru salgılanan parçacıkları içeren yapılar da vesiküler kategorisine dahildir. Vesiküller, zarlar arası geçişi yöneten Rab GTPazları ve füsiyonda rol alan SNARE proteinleri gibi moleküler etiketlerle hedeflere özgü olarak birleşir.

İşlevler açısından vesiküller, içeriklerini doğru yere taşımak, depolamak ve gerektiğinde salgılamak üzere organize olur. Hücre içi taşıma, membran proteinlerinin ve lipitlerin dağıtımı ile hücresel iletişim için sinyallerin iletimi gibi süreçleri destekler. Özellikle sinaptik vesiküller nörotransmitterleri sinir uçlarından post-sinaptik hücrelere salarak hızlı iletişimi mümkün kılar.

Klinik bağlamda vesiküler taşıma yollarında bozulmalar bazı nörolojik ve immünolojik durumlarda etkili olabilir. Ayrıca ekzosomlar ve diğer vesiküler yapıların biyomedikal uygulamalarda ilaç taşıma ve biyobelirteç olarak kullanım çalışmaları da sürdürülmektedir. Vesiküler kavramı, hücrenin organizasyonu ve iletişimi açısından temel bir unsuru yansıtır.