Vesiküller

Vesiküller, hücre içinde zarla çevrili küçük keseciklerdir. İçlerinde biyomoleküller taşır ve farklı hedeflere taşıma, depolama veya salgılanma işlevlerini yerine getirirler. Hücre organelleri arasında madde taşıma, hücresel iletişim ve dışa doğru salgılanma gibi süreçlerde merkezi bir rol oynarlar.

Vesiküller çoğunlukla membranın kopmasıyla oluşur ve oluşumları koat (kaplı) proteinleri tarafından yönlendirilir. Önemli türlere COPII aracılı ER–Golgi taşıma vesikleri, COPI ile Golgi–ER geri taşıma vesikleri ve klatrin kaplı endozomal/lizozomal taşıma vesikleri dahildir. Ayrıca sinaptik veziküller gibi özel vesikül tipleri de vardır. Bu vesikler farklı hedef membranlara yönelir ve içeriklerine göre belirli işlevler üstlenirler.

İçerik seçimi, vesikül oluşumu ve hedef membrana taşıma süreçleri, Rab GTPazları ve SNARE proteinleri gibi düzenleyiciler tarafından sağlanır. Bu etkenler vesikülün hedefini belirler, tethering proteinleriyle karşılaşma ve zar kaynaşması (füzyon) süreçlerini koordine eder. Sonuç olarak taşıdıkları proteinler, lipitler veya metabolitler hedef membrana aktarılır.

Endozomal yolaklar içinde endozomlar, lizozomlar ve trans-Golgi ağında çeşitli işlevlere sahip diğer vesiküller bulunur. Ekstraselüler vesiküller ise hücre dışına materyal salınımına katkıda bulunan ekzösomlar gibi yapılar aracılığıyla iletişim sağlar. Vesikül taşıma bozuklukları nörolojik, immün veya diğer hastalıklara katkıda bulunabilir; örneğin Hermansky-Pudlak sendromu gibi durumlar bu süreci etkileyebilir.