membranlara

Membranlar, hücreleri ve hücre içi organelleri çevreleyen ince zarlar olup çoğunlukla fosfolipitlerden oluşan bir çift tabakadan meydana gelir. Bu yapı, iç ortam ile dış ortam arasında fiziksel bir sınır kurar ve kompartmanlaşmayı sağlar.

Biyolojik bileşimde fosfolipitlerin hidrofilik başları su ile etkileşir; hidrofobik kuyruklar ise içe doğru sıkışır. Kolesterol zarın akışkanlığını düzenler; proteinler integral veya periferal olarak gömülüdür. Dış yüzeyde karbonhidratlar glikoproteinler ve glikolipidler halinde bulunur ve hücreler arası tanımlama ile bağlanmayı kolaylaştırır.

Yapısal olarak membranlar, lipitlerin hareket edebildiği akışkan bir tabaka ile proteinlerin gömülü veya yüzeyde bulunduğu bir “akışkan mozaik” modeline uygun biçimde organize olur. Membranın bileşimi asimetriktir ve lipid raftları gibi mikroalanlar sinyal iletimi ve taşıma süreçlerinde rol oynar.

İşlevler arasında seçici geçirgenlik, madde giriş-çıkışını denetlemek; kanallar, taşıyıcılar ve pompalar aracılığıyla taşıma; reseptörler aracılığıyla sinyal iletimi; hücreler arası iletişim ve adhezyon; endozis ve egzitos gibi süreçler bulunur. Ayrıca mitokondri ve kloroplast gibi organellerin zarları özel enerji üretim işlevlerini yürütür.

Çeşitler arasında plazma zarı ve çekirdek zarı ile mitokondri, kloroplast ve endoplazmik retikulum zarları bulunur. Yapısal çeşitlilik, hücresel fonksiyonların güvenilirliğini sağlar.

Uygulamalar: Membranlar biyoloji, tıp ve biyoteknoloji açısından temel konulardır; ilaç hedeflemesi, taşıma mekanizmalarının anlaşılması ve yapay membran teknolojileri gibi alanlarda kullanılır.