Symfonieën

Symfonieën zijn lange orkestwerken bedoeld voor het volle orkest en vormen een kerngenre van de westerse klassieke muziek. Ze zijn opgebouwd uit meerdere bewegingen en hebben doorgaans een grote structurele en expressieve variatie, van kleurrijke orkestratie tot dynamische contrasten. In de meeste tradities hebben symfonieën een verheven of serieuze toon en worden ze uitgevoerd in concertzalen voor publiek.

Historisch gezien ontstond de symfonie uit de sinfonia, een tussenstijl in de vijfde tot zeventiende eeuw. In de achttiende eeuw ontwikkelde de vorm zich sterk door componisten uit Italië en vooral de Duitse school. De Mannheimse school verrichtte belangrijke ontdekkingen op gebied van orkestrale effecten en tijdsintensiteit. Belangrijke vroege symfonieën zijn verbonden met componisten zoals Giovanni Battista Sammartini en Carl Stamitz. In de klassieke periode werden Haydn, Mozart en later Beethoven bepalend voor de standaardvorm en het toepasselijke grote-muzikale bereik van de symfonie.

De klassieke symfonie kenmerkt zich vaak door vier bewegingen: een snelle openingsbeweging in sonatevorm, een langzame tweede beweging, soms een menuet of scherzo als derde, en een snelle finale. In de romantiek werden symfonieën langer, met rijkere orkestratie en vaak programmathemen die een verhaal of emotie volgen. Voorbeelden hiervan zijn Berlioz, Tchaikovski en Mahler. Naar de twintigste eeuw toe evolueerden symfonieën naar diverse stromingen, van neoclassicisme tot moderne experimenten, maar ze blijven een centraal vehikel voor orkestrale expressie.