Solubiliteitsgrenzen

Solubiliteitsgrenzen zijn termen uit de chemie die de maximale hoeveelheid opgeloste stof beschrijven die een oplosmiddel bij een gegeven temperatuur (en druk) kan bevatten in een verzadigde oplossing. Oplosbaarheid overschreden leidt tot neerslag of kristallisatie totdat het evenwicht is hersteld.

De grenzen hangen af van temperatuur en, voor gassen, van de druk. Voor veel vaste stoffen neemt oplosbaarheid toe met temperatuur, maar dit geldt niet universeel. Verder beïnvloeden factoren zoals het type oplosmiddel, pH, aanwezigheid van andere ionen (common ion effect) en complexvorming de oplosbaarheid.

In systemen met sparende oplosmiddelen wordt vaak het oplosbaarheidsproduct Ksp gebruikt. Voor een slecht oplosbaar zout MX(s) ⇌ M^n+(aq) + X^n-(aq) geldt Ksp = a_M^n+ a_X^n-. Bij verzadigde oplossing is [M^n+][X^n-] = Ksp; als de concentraties groter zijn, treedt neerslag op totdat de grens weer in balans is. Ksp hangt af van temperatuur.

Praktisch gezien bepalen solubiliteits grenzen de biologische beschikbaarheid van geneesmiddelen, de transport en sedimentatie in het milieu, en de benodigde oplosmiddelen en formuleringen. In laboratoria worden oplosbaarheidskrommen en fase-diagrammen gebruikt om verzadigde toestanden te bepalen.