Rozkurcz

Rozkurcz to termin stosowany w fizjologii i medycynie, który opisuje proces rozluźniania mięśni gładkich lub zniesienia skurczu. Jest to stan przeciwny dla skurczu i często prowadzi do rozkurczowej relaksacji tkanek oraz rozszerzenia naczyń krwionośnych, a także do zmiany funkcji narządów zależnych od mięśni gładkich. Rozkurcz zachodzi w wielu układach organizmu, w tym w naczyniach krwionośnych (wazodylatacja), układzie pokarmowym (rozluźnienie ścian przewodu pokarmowego i zmiana motoryki), drogach oddechowych (bronchodilatacja), pęcherzu moczowym oraz w macicy (tocoliza).

Mechanizmy rozkurczu są złożone i zależą od lokalnych i hormonalnych sygnałów. W mięśniach gładkich kluczową rolę odgrywają regulacja stężenia jonów wapnia wewnątrz komórek, aktywacja ścieżek cAMP i cGMP oraz aktywacja odpowiednich enzymów takich jak fosfataza łańcucha lekkiego miozyny. Tlenek azotu (NO) i inne mediatory mogą stymulować rozkurcz poprzez zwiększenie cGMP, co prowadzi do zmniejszenia aktywności sprzęganej z Ca2+ i zmniejszenia wrażliwości włókien mięśniowych na Ca2+. W praktyce rozkurcz jest kluczowym mechanizmem działania wielu leków, w tym środków rozszerzających naczynia (nitraty, leki działające na układ NO), leków przeciwskurczowych (spazmolityków) oraz leków rozszerzających oskrzela i układ moczowy.

W nomenklaturze medycznej rozkurcz bywa opisywany także w kontekście patologii, gdzie zaburzenia równowagi między skurczem a rozkurczem mogą mieć znaczenie kliniczne, na przykład w chorobach naczyniowych, układzie pokarmowym czy oddechowym. Etymologicznie słowo pochodzi od przedrostka roz- i rzeczownika kurcz, czyli „rozluźnienie po kurczeniu”.