Rozcieczanie

Rozcieczanie to proces obniżania stężenia roztworu poprzez dodanie rozpuszczalnika. W praktyce najczęściej dotyczy roztworów wodnych i stosuje się je, gdy trzeba uzyskać roztwór o określonym, niższym stężeniu. Rozcieczanie jest fundamentalne w chemii analitycznej, farmaceutycznej, biotechnologii i wielu innych dziedzinach.

Podstawowa zasada rozcieczania opiera się na równaniu C1V1 = C2V2, gdzie C1 i V1 to stężenie i objętość roztworu wyjściowego, a C2 i V2 to stężenie i objętość roztworu końcowego. Rozcieczanie następuje przez dodanie rozpuszczalnika, co zwiększa objętość V2 i obniża stężenie C2. W praktyce C2 = (C1V1)/V2. Stosuje się także pojęcie współczynnika rozwodnienia DF = V2/V1 = C1/C2.

Rodzaje rozcieczania obejmują rozcieczanie jednorazowe (bezpośrednie uzyskanie roztworu końcowego z roztworu wyjściowego) oraz serialne (w kilku kolejnych krokach, tworząc roztwory o stopniowo mniejszych stężeniach). Rozcieczanie ma znaczenie także w przygotowywaniu standardów analitycznych, próbkowanie do analiz instrumentalnych, a także w procedurach diagnostycznych i terapii.

Uwagi praktyczne: rzeczywiste roztwory mogą wykazywać odchylenia od wzoru C1V1=C2V2 z powodu niejednostkowo addytywnych objętości wyjściowej, interakcji solutu z rozpuszczalnikiem czy temperatury. W opisach często podaje się stężenia molowe, procentowe lub masowe, zależnie od kontekstu.

Przykład: roztwór 1,0 M o objętości 100 ml rozcieńczamy do 500 ml. C2 = (1,0 M × 100 ml) / 500 ml = 0,20 M.