Radyasyon

Radyasyon, enerji taşıyan ve maddelerle etkileşime yol açan her türlü enerji veya parçacık akışını ifade eder. Bu etkileşimler madde ile elektromanyetik dalgalar ve parçacıklar arasındaki karşılaşmalar sonucunda gerçekleşir. Radyasyon iki ana kategoriye ayrılır: iyonlaştırıcı radyasyon ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon. İyonlaştırıcı radyasyon, atomları iyonlaştırabilecek enerjiye sahiptir ve X-ışını, gama ışını gibi fotonlar ile alfa, beta parçacıkları ve nötronları kapsar. İyonlaştırıcı olmayan radyasyon ise görünür ışık, kızılötesi, mikrodalgalar ve radyo dalgaları gibi daha düşük enerjili dalgaları içerir.

Kaynaklar doğal ve yapay olarak ayrılır. Doğal kaynaklar arasında radon gazı, uzaydan gelen radyasyon ve yerel olarak bulunan doğal radyasyon bulunmaktadır. Yapay kaynaklar ise tıbbi görüntüleme ve tedavi (X-ışını, bilgisayarlı tomografi, radyoterapi), sanayi uygulamaları (tahribatsız muayene), enerji üretimi (nükleer reaktörler) ve araştırma aktivitelerini kapsar.

Etki ve güvenlik: iyonlaştırıcı radyasyon biyolojik dokuda DNA hasarına yol açabilir ve kanser veya genetik etkiler gibi sağlık riskleri oluşturabilir. Etkilenme ölçümleri doz, süre ve yoğunlukla belirlenir; birim olarak absorbsiyon dozu gray Gy ve etkili doz sivert Sv kullanılır. Güvenlik önlemleri, maruziyeti azaltma esasına dayanır: mesafeyi artırma, koruyucu bariyerler ve sınırlı süre, uygun koruyucu ekipman ve dozimetre kullanımı.

Sonuç olarak radyasyon, tıptan endüstriye kadar birçok alanda önemli bir role sahiptir; doğal maruziyet sürekli olmakla birlikte güvenli kullanım çerçevesinde yönetilir ve güvenlik ilkelerine bağlanır.