Poznanie

Poznanie to w języku polskim pojęcie z zakresu epistemologii odnoszące się do procesu i rezultatu poznawania rzeczywistości. W potocznym ujęciu może oznaczać zarówno akt poznawczy, jak i treść, którą potwierdzamy o świecie. Filozofia poznania bada naturę, źródła, granice i wiarygodność ludzkiego poznania.

Etymologicznie pochodzi od czasownika poznawać; w języku polskim funkcjonuje jako określenie procesu poznawczego i jego wyników. W praktyce termin ten obejmuje zarówno percepję zmysłową, jak i myślowe przetwarzanie informacji oraz uzasadnianie przekonań.

Różnica między poznaniem a wiedzą polega na tym, że wiedza to często uzasadnione prawdziwe przekonania, czyli stan lub treść posiadanej wiedzy. Poznanie natomiast obejmuje proces dojścia do tej wiedzy i jej uzasadnienia, a także sam akt poznawczy, który może obejmować percepcję, rozumowanie i refleksję.

Źródła poznania obejmują zmysłowe doświadczenie (empiryzm), rozum i intuicję, a także konteksty społeczne i kulturowe, język oraz praktykę. W nauce kluczowe są obserwacja, eksperyment i testowanie hipotez, a także weryfikacja i replikacja wyników. Poznanie bywa także kształtowane przez konteksty poznawcze i społeczno-kulturowe.

Współczesna epistemologia bada problemy prawdy, uzasadnienia i sceptycyzmu, a kognitywistyka zajmuje się mechanizmami poznawczymi, takimi jak percepcja, pamięć i myślenie. Rozwój technologii, w tym sztucznej inteligencji, wpływa na sposoby poznawania i jego granice, czyniąc poznanie pojęciem dynamicznym i interdyscyplinarnym.