Naczynioruchowy

Naczynioruchowy (vasomotor) to pojęcie z zakresu fizjologii i medycyny odnoszące się do regulacji średnicy naczyń krwionośnych oraz procesów związanych z tonem naczyniowym. Termin opisuje mechanizmy kurczenia i rozkurczania mięśni gładkich arterioli i, w mniejszym stopniu, żył, które wpływają na przepływ krwi, obwodowy opór naczyniowy i ciśnienie tętnicze.

Regulacja naczynioruchowa ma charakter centralny i lokalny. Ośrodek naczynioruchowy w części medulla oblongata i inne struktury układu autonomicznego generują i utrzymują tonus naczyń, przekazując bodźce do efektorowych włókien współczulnych. Norepinefryna uwalniana z zakończeń nerwowych wywołuje najczęściej skurcz naczyń; w różnym stopniu udział biorą także inne neuroprzekaźniki i mediatory.

Po stronie lokalnej śródbłonek naczyń wydziela czynniki naczynioruchowe, takie jak tlenek azotu (NO), endotelinę, prostacyklinę, które mogą promować rozkurcz lub skurcz naczyń zależnie od potrzeb. Mechanizmy obejmują także odpowiedzi myogeniczne, regulujące nacisk krwi w ściance naczynia oraz równowagę między czynnikami proskurczowymi i prorozkurczowymi.

Znaczenie kliniczne obejmuje zaburzenia naczynioruchowe prowadzące do wahań ciśnienia krwi, nadciśnienia tętniczego lub zaburzeń perfuzji. W praktyce medycznej pojęcie naczynioruchowości jest także kluczowe w kontekście farmakologii leków wpływających na ton naczyń, takich jak środki rozszerzające naczynia czy ich antagonisty.