Mutlakiyete

Mutlakiyete, Türkçede absolutizm olarak bilinen siyasi terimdir ve tek bir otoritenin, genellikle bir monarşinin, anayasal sınırlamalardan bağımsız olarak devlet gücünü merkezîleştirmesini ifade eder. Kelime kökeni mutlak (başlıca sınırı olmayan) ve -iyet yapım ekiyle türeyen bir isimden gelir; bu bağlamda egemenlik, yasa yapma gücü ve yürütme yetkisi çoğu zaman merkezi kuvvete aittir.

Temel özellikleri arasında merkeziyetçi egemenlik, hukukun üstünde görünen bir iktidar ve çoğu durumda meşru kılavuz olarak ilahi hak veya otoriteye dayanma yer alır. Yasa yapma, bütçe onayı, ordu ve güvenlik politikalarının büyük ölçüde kral veya merkezi makam tarafından belirlenmesi, bürokratik mekanizmaların devlet çıkarları için kullanılması ve kilise veya dinî otoritelerin devlet denetimine tabi tutulması tipikleşir. Mutlakiyette hukuk ve anayasa, çoğu zaman yazılı veya fiili kısıtlamalara sahip değildir.

Tarihsel olarak erken modern Avrupa’da feodal parçalanmayı aşmaya yönelik devletleşme sürecinde belirginleşti ve 17.–18. yüzyıllarda en görünür düzeye ulaştı. Louis XIV, Peter the Great gibi monarşiler bu modele örnek gösterilir. Aydınlanma düşüncesinin etkisiyle anayasal sınırlamalar, temsil ve hukuk devreye girince mutlakiyetler çoğu yerde törpülendi veya dönüştü; bazı bölgelerde ise otokrasi biçimleri uzun süre devam etti.

Mirası ve tartışmaları, özgürlük, hukukun üstünlüğü ve demokratik ilkelere verilen önemle şekillenir. Mutlakiyet eleştirilere konu olurken, bazı incelemeciler modern devletin kuruluşunda gerekli bir ön koşul olarak da değerlendirebilmiştir.