Kólesteról

Kólesteról to organiczny lipid niezbędny do funkcjonowania organizmu. Jest składnikiem błon komórkowych, prekursorem hormonów steroidowych, kwasów żółciowych oraz witaminy D. Ponieważ nie rozpuszcza się w wodzie, cholesterol transportowany jest w krwiobiegu przez lipoproteiny.

Najważniejsze lipoproteiny to LDL (lipoproteina o niskiej gęstości), HDL (wysokiej gęstości) i VLDL (lipoproteina z dużą zawartością trójglicerydów). LDL dostarcza cholesterol do tkanek, co może prowadzić do odkładania w ścianach tętnic; HDL wspomaga usuwanie cholesterolu z tętniń do wątroby. Poziomy cholesterolu we krwi wyrażane są jako całkowity cholesterol, LDL-C, HDL-C i trójglicerydy. Monitorowanie obejmuje zazwyczaj badania krwi i ocenę ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Źródła cholesterolu to zarówno dieta (mięso, jaja, tłuszcze zwierzęce, produkty mleczne), jak i endogenna synteza w wątrobie. Regulacja gospodarki cholesterolowej odbywa się m.in. przez enzym HMG-CoA reductase; czynniki stylu życia, takie jak dieta, aktywność fizyczna i masę ciała, wpływają na poziomy cholesterolu.

Wysoki poziom LDL lub ogólnego cholesterolu zwiększa ryzyko miażdżycy i chorób serca, natomiast wyższy poziom HDL jest związany z ochroną antyoksiową. W skrajnych przypadkach występuje hiperkolesterolemia rodzinne.

Leczenie obejmuje modyfikacje stylu życia (zdrowa dieta, aktywność fizyczna, utrzymanie masy ciała, unikanie palenia) oraz leczenie farmakologiczne. Statyny są pierwszym wyborem w redukcji LDL. Alternatywy to ezetymib, inhibitory PCSK9, bempedoic acid, fibraty (dla hipertrójglicerydemii) oraz siarczany żółciowy. Plant sterole i kwasy tłuszczowe omega-3 również wspierają kontrolę lipidogramu.